NHỮNG NỘI DUNG CHÍNH TRONG MỘT BUSINESS PLAN (P1)

Mình xin nhắc lại, những gì mình viết ở đây chỉ mang tính chủ quan và kinh nghiệm cá nhân. Vì thế, có thể đúng với mình (và có kết quả với chính mình), nhưng chưa chắc đúng với các bạn. Mọi thứ chỉ mang tính tham khảo.

Những gì mình viết ở đây không đi sâu vào lý thuyết vì mình rất dốt về “món” này. Mình chỉ đi sâu vào phần thực tế và làm sao đơn giản nhất và hiệu quả nhất để các bạn có thể tự mình hiểu và tự mình làm. Lý do đơn giản là vì hầu hết mọi Start Up đều không có dồi dào vốn và lại càng không dồi dào về nhân sự. Mình đang đặt các bạn vào hoàn cảnh của mình khi không thể có đủ tiền để hình thành 1 ekip chuyên nghiệp từng mảng trong hoạt động công ty. Chúng ta đều như nhau. Không tiền, có ý tưởng và chân thành, muốn học hỏi và phát triển. Đôi khi cái bạn thắng trong tâm trí của nhà đầu tư không phải là ý tưởng của bạn mà là khả năng cá nhân và kiến thức của bạn cùng sự chân thành của bạn. Ý tưởng tốt bây giờ có thể ko tốt trong vài tháng. Con người tốt thì có thể làm ra nhiều ý tưởng mới. Vậy thôi!

Theo kinh nghiệm mình post trước thì những bài post dài thì các bạn sẽ like (quán tính) mà ít khi đọc hết vì …ngán. Bài này sẽ là bài ngán nhất trong tất cả các bài và là bài quan trọng nhất. Nhưng để bớt “ngán” mình sẽ chia thành 2 bài nhỏ. Để vừa đọc, vừa uống xong ly café là ổn nha! Hiii! Cuộc sống vốn quá nhiều phức tạp thì chúng ta đừng nên tạo thêm phức tạp cho mình và cho các bạn. Đồng ý với mình nha! Hehheh.

OK. Let’s go!

Những thành phần không thể thiếu trong một BP bao gồm:
- Phân tích SWOT
- Mô hình kinh doanh (Business Model)
- Đưa ra chiến lược cụ thể cho công ty trong thời gian đủ dài. Thường là 1 – 3 năm.
- Các số liệu kế toán, tài chính mà bạn dự kiến sẽ hình thành trong tương lai.
- Bảng báo cáo tài chính trong tương lai (báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, tổng kết tài sản và bảng lưu chuyển tiền tệ). Tốt nhất là 1 năm vì 2 -3 năm thường là số ảo đối với Start Up!
- Các phụ lục bao gồm các chỉ số tài chính dành cho nhà đầu tư tham khảo, các chi tiết từng tháng của năm đầu tiên.

Rồi! Mình cùng đi từng cái nha!

1. Phân tích SWOT: Chắc cái này các bạn cũng đã nghe đâu đó rồi nha. Nếu quá mới với các bạn thì tạm thời đừng làm gì nữa mà chạy đi tìm tài liệu đọc ngay. Và phải hiểu đủ sâu mới được nha!. Ông bà mình nói “Biết người, biết ta trăm trận trăm thắng”. Nếu bạn chưa biết chính bạn, chưa biết môi trường kinh doanh của mặt hàng của bạn thì đừng mất thời gian làm BP.

SWOT là phân tích điểm mạnh (Strenghth), Điểm yếu (Weakness), Cơ hội (Opportunities) và Mối nguy (Threats).

Mình sẽ không đi sâu vào những khái niệm này vì sẽ rất lan man. Các bạn hoàn toàn tự nghiên cứu được.

Khi bạn phân tích SWOT thì bạn phải thật lòng với chính mình. Đừng tự huyễn hay cũng đừng quá tự ti. Nhất là khi các bạn phân tích 2 yếu tố mang tính nội bộ là điểm mạnh và điểm yếu. Bạn nên liệt kê ra toàn bộ những gì bạn cho là điểm mạnh và điểm yếu của mình. Sau đó, bạn chọn lọc lại không quá 4 điểm mà bạn cho là quan trọng nhất. Tất cả những điểm khác bỏ đi. Bạn phải làm đi làm lại có khi phải mất hàng tuần hay cả tháng để ra 1 bảng danh sách gọi là ổn. Tuy nhiên, bạn luôn phải đưa ra những lý do để tin (reason to believe) về những điểm quan trọng mà bạn đã chọn. Tuyệt đối không mang tính chủ quan. Bạn có thể tham khảo ý kiến của đồng nghiệp (nếu có), người thân hay bạn bè để họ có cái nhìn khách quan hơn. “Lý do để tin” là những lý lẽ mà bạn phải đưa ra để bảo vệ những quan điểm của bạn về điểm mạnh và điểm yếu.

Xin lấy ví dụ. Mình thấy rất nhiều bạn khi hỏi điểm mạnh của mình là gì thì nói ra rất nhanh “Tôi giỏi và có kinh nghiệm trong lĩnh vực ABC gì đó”. Xin thưa, đó là bạn quá chủ quan tự đánh giá mình. Vì sao bạn cho rằng bạn mạnh nhất? Có gì làm cho người khác tin không? Hay chỉ mình bạn biết, hay chỉ là những bằng cấp của bạn có? Bạn phải thật lòng với chính mình nha nếu không bạn sẽ đưa ra những luận điểm không chính xác. Điều này nó sẽ kéo theo chiến lược phát triển công ty hay sản phẩm của bạn bị sai đường lạc lối. Kéo theo nhiều thứ sai. Rất nguy hiểm. Vì thế, bạn nên bỏ ra vài tuần để ghi ra, ngẫm nghĩ, xét đi, xét lại để có cái nhìn chính xác nhất về chính mình. Cái gì quan trọng thì hãy làm từ từ! Đó là câu mà mình rất thích. Hiii!

Về điểm yếu cũng thế. Nếu bạn ko đưa ra chính xác điểm yếu của mình thì bạn sẽ không có những chiến lược phù hợp để tránh hay hạn chế những điểm yếu của mình.

Cá nhân mình, khi phân tích điểm yếu là “phang” ngay: Một là NGHÈO (thiếu vốn). Hai là NGU (thiếu kiến thức). Biết rõ được 2 điểm này mình sẽ có những chiến lược vốn phù hợp và những kiến thức mà mình cần phải bổ sung khẩn cấp.

2. Phân tích mô hình kinh doanh (Business Model): Có được cái này 1 cách rõ ràng, bạn sẽ biết rõ bạn phải làm gì trong phần tiếp theo. Bạn phải nêu rõ 9 thành tố trong Business Model mà doanh nghiệp tương lai của bạn đã có và sẽ có. Phần này bạn có thể tham khảo sách hoặc tham dự các offline của các anh là chuyên gia trong Group. Anh Lâm Bình Bảo là 1 người chuyên gia về vấn đề này. ☺

3. Hoạch định chiến lược: Đây bắt đầu thêm 1 bước cam go nữa. Bạn nên tham khảo những cuốn sách về chiến lược trước khi hiểu nó là gì và tại sao cần nó.

Có rất nhiều sách về chiến lược, nhưng theo cá nhân mình, cuốn “Playing to Win” (chỉ có bản tiếng Anh) và cuốn Positioning (Định Vị - Có bản tiếng Việt) là 2 cuốn về chiến lược rõ ràng nhất và dễ áp dụng nhất. Đó là mô hình hoạch định chiến lược thành công của 1 tập đoàn hàng tiêu dùng lớn nhất thế giới. Dĩ nhiên, nó cũng thích hợp với ngay chính cá nhân của bạn và cho doanh nghiệp của bạn.

Một điều lưu ý là nếu bạn làm chiến lược giống giống như những đối thủ đang có trên thị trường thì theo mình tốt nhất bạn đừng nên làm và cũng đừng nhào vô sản phẩm đó. Mình hay gọi những chiến lược đó là những chiến lược “trà chanh chém gió”. Nếu mọi thứ bạn làm ra đều giống như thị trường đang có thì không sớm thì muộn bạn sẽ die young giống như phong trào “Trà chanh chém gió” cách đây chừng 2 – 3 năm gì đó. Bạn phải có những ngách khác biệt với đối thủ lớn nhất của bạn thì mới mong có được sự hổ trợ từ nhà đầu tư. Nếu bạn giống như mọi người thì chắc chắn 1 điều bạn sẽ fail ngay từ vòng gửi xe. Cố gắng nha các bạn. Chiến lược “Trà chanh chém lửa” là 1 ví dụ về chiến lược khác biệt hoá sản phẩm và dịch vụ. Hehehhe. (Hy vọng có bạn nào can đảm làm thử)

Cái gì cũng thế, Nói không bằng làm. Chữ không bằng những con số. Trong phần sau mình sẽ đề cập đến các số liệu kế toán, Tài chính mà bạn phải làm. Khó nhằn. Nhưng mình làm được thì các bạn làm được!